 |
| By Abhishek Singh @abhiart |
॥ ॐ वक्रतुण्डाय नमः ॥
शिवमहिम्नः स्तोत्रम् verse 3
मधुस्फीता वाचः परमममृतं निर्मितवतः
तव ब्रह्मन् किं वागपि सुरगुरोर्विस्मयपदम्।
मम त्वेतां वाणीं गुणकथनपुण्येन भवतः
पुनामीत्यर्थेऽस्मिन् पुरमथनबुद्धिर्व्यवसिता ॥
पदच्छेदः – मधुस्फीताः, वाचः, परमम्, अमृतम्, निर्मितवतः, तव, ब्रह्मन्, किम्, वाग्, अपि, सुरगुरोः, विस्मयपदम्, मम, तु, एताम्, वाणीम्, गुणकथनपुण्येन, भवतः, पुनामि, इति, अर्थे, अस्मिन्, पुरमथन, बुद्धिः, व्यवसिता ।
अन्वयः – ब्रह्मन्! किं सुरगुरोः मधुस्फीता वाक् अपि वाचः परमम् अमृतम् निर्मितवतः तव विस्मयपदम् (अस्ति)?
तु, पुरमथन, भवतः गुणकथनपुण्येन एताम् वाणीम् पुनामि, इति अर्थे अस्मिन् मम बुद्धिः व्यवसिता (अस्ति) ॥
Meter: Śikhariṇī (शिखरिणी)
तु, पुरमथन, भवतः गुणकथनपुण्येन एताम् वाणीम् पुनामि, इति अर्थे अस्मिन् मम बुद्धिः व्यवसिता (अस्ति) ॥
Meter: Śikhariṇī (शिखरिणी)
Hindi translation
हे ब्रह्मन्, क्या बृहस्पति का मिठास से भरपूर वचन भी वचनों के परम अमृत को बनाने वाले तुम्हारे लिये विस्मयकारक है? हे पुरमथन, मेरी बुद्धी तो "तुम्हारे गुणगान के पुण्य से इस वाणी कॊ पुनीत करूंगा" इस अर्थ में निश्चित है ।
English translation
O brahman! is even the speech of Brihaspati, rich in sweetness, a matter of wonder to you, [who] are the author of the most excellent nectar of words [i.e. Veda]? O destroyer of [the three] cities, I [will] purify my speech by the merit which accrues from the description of your qualities - it is with this aim that my mind is resolved [on this composition].
Word by word
ब्रह्मन् - Supreme universal spirit, [here, Śiva] - masc, voc, sing
किं is, is it that; ind
सुरगुरोः - of Brihaspati/Vācaspati; masc, gen, sing
मधुस्फीताः - rich/abundant in sweetness; fem, nom, sing, adj
वाक् - speech,word, voice; fem, nom, sing
अपि - also, even; conj
वाचः - of words, of speech; fem, gen, sing
परमम् - most excellent; neut, nom, sing, adj
अमृतम् - nectar, [here refers to Veda]; neut, nom, sing
तव - your [here - to/for you]; gen, sing, possess pron
निर्मितवतः - to/for you, the author; masc, gen, sing
विस्मयपदम् - a subject of astonishment; neut, nom, sing, TP cpd
पुरमथन - destroyer of [three] cities; masc, voc, sing
तु - but, and; ind
भवतः - your; [respectful, 3rd person usage] masc, gen, sing (bhavat)
गुण-कथन-पुण्येन - by the merit [accruing] from the description of your qualities; masc, inst, sing, TP cpd
पुनामि - I purify; 1st, sing, pres,(√pū (9P)
एताम् - this; fem, acc, sing, dem pron, (etad)
वाणीम् - speech, voice, [here composition]; fem, acc, sing
इति - hence; ind
अस्मिन् - in this; neut, loc, sing, pron (ayam)
अर्थे - [in] this goal, aim, purpose; neut, loc, sing
मम - my; gen sing, possess pron
बुद्धिः - mind, thinking capacity; fem, nom, sing
व्यवसिता - [is] determined, resolved, engaged; fem, nom, sing, ppp, vi ava √sā (4P)
Heartfelt thanks to @Vinayakrajat and @SNChd who patiently helped me to undo the grammatical knots in this verse.
No comments:
Post a Comment